Ekologia i biologia konserwatorska ptaków i owadów
Prowadzone w Zakładzie badania ornitologiczne dotyczą różnorodnych grup i gatunków ptaków, ale łączą je zagadnienia związane z wpływem zmian w środowisku na występowanie i ekologię ptaków, a także dotyczące interakcji międzygatunkowych.
Dotychczasowo wykonane prace badawcze dotyczyły następującej problematyki:
- wpływu zaburzeń środowiskowych pochodzenia antropogenicznego (rośliny inwazyjne, zanieczyszczenie powietrza, drogi) na występowanie, liczebność, adaptacje i funkcjonowanie układu odpornościowego ptaków.
- wpływu roślin inwazyjnych na zgrupowania zapylaczy w mozaice krajobrazu rolniczego;
- wymagań siedliskowych i rozmieszczenia owadów z rzędu Orthoptera i Coleoptera w siedliskach kserotermicznych;
- wpływu struktury lasów, mikrosiedlisk leśnych i gospodarki leśnej na bioróżnorodność ptaków lęgowych i występowanie rzadkich gatunków (dzięciołów, kuraków, sów, szponiastych) w Karpatach;
- filogeografii, genetyki populacyjnej i ekologii dzięciołów pstrych z rodzaju Dendrocopos oraz nurogęsi Mergus merganser;
- wpływu naturalnych i antropogenicznych zaburzeń koryt i dolin rzecznych na zespoły ptaków lęgowych oraz drapieżnych chrząszczy, będących wskaźnikami naturalności i bioróżnorodności;
- segregacja siedliskowa i przestrzenna między ptakami mięsożernymi (sowy, szponiaste, gatunki rybożerne);
- wpływu formy użytkowania sadów na bioróżnorodność ptaków lęgowych;
Wyniki i wnioski z tych badań pozwoliły na lepsze zrozumienie ekologicznych i etologicznych przyczyn występowania wybranych gatunków ptaków, szczególnie gatunków stenotopowych, rzadkich, zagrożonych i jednocześnie wskaźnikowych (włączając chronioną grupę ptaków krajobrazu rolniczego), jak również pospolitych, ale uchodzących za modelowe (sikory, kos). Efektem badań było także praktyczne wykorzystanie wiedzy w planowaniu ochrony i monitoringu populacji wybranych gatunków ptaków m.in. poprzez wyznaczanie terenów chronionych oraz współautorstwo wytycznych w badaniach monitoringowych i ekologicznych.
Finansowanie badań
Narodowe Centrum Nauki; grant Sonatina 2-NZ nr 2018/28/C/NZ8/00283 „Wpływ inwazyjnych kaukaskich barszczy na ptaki terenów rolniczych i owady zapylające w kontekście heterogeniczności krajobrazu”; kierownik – dr Emilia Grzędzicka; 2018-2021.
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego; grant Iuventus Plus nr 9007/IP1/2014/72; „Segregacja przestrzenna i siedliskowa puszczyka uralskiego i puszczyka w pofragmentowanym krajobrazie leśnym”; kierownik - dr hab. Łukasz Kajtoch; 2014-2016.
Temat badawczy „Ekologia, biologia konserwatorska i genetyka populacyjna ptaków” w ramach funduszy statutowych ISEZ PAN; kierownik - dr hab. Łukasz Kajtoch; 2013-2020.
Temat badawczy “Mechanizmy reakcji ptaków na rośliny inwazyjne” w ramach funduszy statutowych ISEZ PAN – dr Emilia Grzędzicka 2022-obecnie
Temat badawczy „Ekologia owadów w zróżnicowanym krajobrazie” w ramach funduszy statutowych ISEZ PAN – dr Emilia Grzędzicka 2022-obecnie
Wybrane publikacje:
Grzędzicka E., Hanzelka J., Reif J. 2022. The impact of invasive Caucasian hogweeds on birds depends on areas of invaded and uninvaded habitats at various scales in Central European uplands. Ecological Indicators 141, 109082: 1-17
Grzędzicka E. 2022. Impact of invasive weeds on the diversity and dissimilarity of bird communities in forested areas. Diversity 14 (3), 229: 1-23
Kajtoch Ł., Kusal B. 2022. The first case of a successful brood from a double hybrid mixed pair Dendrocopos syriacus x D. major (Picidae). Ibis 164: 1273–1277
Fedyń I., Grzędzicka E., Wiehle D., Kajtoch Ł. 2021. The co-occurrence of Ural Owl and Northern Goshawk differs between extensive and fragmented forests. Bird Study. 68: 267-278
Grzędzicka E., Reif J. 2021. The impact of Sosnowsky’s Hogweed on feeding guilds of birds. Journal of Ornithology 162: 1115-1128
Pons J.-M., Ventura C.D., Chiozzi G., Ettwein A., Grangé J.-L., Kajtoch Ł., Mazgajski T., Rakovic M., Winkler H., Fuchs J. 2021. Phylogeography of a widespread Palaearctic forest bird species: the White-backed Woodpecker (Aves, Picidae). Zoologica Scripta. 50: 155-172
Grzędzicka E., Vahed K. 2020. Habitat requirements of the endangered heath bush-cricket Gampsocleis glabra (Orthoptera, Tettigoniidae) in an isolated population. Journal of Insect Conservation 24: 935-945
Grzędzicka E. 2020. Impact of road distance and experimental challenge of the maternal immune system on the offspring immunocompetence. Ornis Fennica 97:00-00
Grzędzicka E., Reif J. 2020. Impacts of an invasive plant on bird communities differ along a habitat gradient. Global Ecology and Conservation 23: e01150
Grzędzicka E. 2019. Is the existing urban greenery enough to cope with current concentrations of PM2.5, PM10 and CO2? Atmospheric Pollution Research 10 (1): 219-233
Lešo P., Kropil R., Kajtoch Ł. 2019. Effects of forest management on bird assemblages in oak-dominated stands of the Western Carpathians - refuges for rare species. Forest Ecology and Management. 453: 117620
Matysek M., Kajtoch Ł., Gwiazda R., Binkiewicz B., Szewczyk G. 2019. Could gaps and diverse topography compensate for habitat deficiency by the forest-dwelling bird Hazel Grouse (Tetrastes bonasia)? Avian Biology Research. 12: 59–66
Gurgul A., Miksza-Cybulska A., Szmatoła T., Jasielczuk I., Semik-Gurgul E., Bugno-Poniewierska M., Figarski T., Kajtoch Ł. 2019. Evaluation of genotyping by sequencing for population genetics of sibling and hybridizing birds: an example using Syrian and Great Spotted Woodpeckers. Journal of Ornithology. 160: 287–29
Figarski T., Kajtoch Ł. 2018. Differences in habitat requirements between two sister Dendrocopos woodpeckers in urban environments: implication for the conservation of Syrian Woodpecker. Acta Ornithologica. 53: 23–36
Figarski T., Kajtoch Ł. 2018. Hybrids and mixed pairs of Syrian and great-spotted woodpeckers in urban populations. Journal of Ornithology. 159: 311-314
Kajtoch Ł., Lešo P., Matysek M., Kata M., Gacek S., Zontek C., Bisztyga A., Gwiazda R. 2017. Do flocks of great cormorants and goosanders avoid spatial overlap in foraging habitat during the non-breeding season? Aquatic Ecology.51: 473-483
Kajtoch Ł., Figarski T. 2017. Comparative distribution of Syrian and Great spotted woodpeckers in different landscapes of Poland. Folia Zoologica. 66: 29–36
Kajtoch Ł. 2017. The importance of traditional orchards for breeding birds: The preliminary study on Central European example. Acta Oecologica. 78: 53–60
Kajtoch Ł., Matysek M., Figarski T. 2016. Spatio-temporal patterns of owl territories in fragmented forests are affected by a top predator (Ural owl). Annales Zoologici Fennici 53: 165-174.
Kajtoch Ł., Wilk T., Bobrek R., Matysek M. 2016. The importance of forests along submontane stream valleys for bird conservation: The Carpathian example. Bird Conservation International. doi:10.1017/S0959270915000179.
Kajtoch Ł., Żmihorski M., Wieczorek P. 2015. Habitat displacement effect between two competing owl species in fragmented forests. Population Ecology.57: 517-527.
Figarski T., Kajtoch Ł. 2015. Alterations of riverine ecosystems adversely affect bird assemblages. Hydrobiologia 744: 287-296.
Michalczuk J., McDevitt A., Mazgajski T.D., Figarski T., Ilieva M., Bujoczek M., Malczyk P., Kajtoch Ł. 2014. Tests of multiple molecular markers for the identification of Great Spotted and Syrian Woodpeckers and their hybrids. Journal of Ornithology 3: 591-600.
Kajtoch Ł.. Żmihorski M., Piestrzyńska-Kajtoch A. 2014. The Goosander as potential indicator of naturalness and biodiversity in submontane river valleys of northern Carpathians. Ecological Indicators 45: 83-92.
Kajtoch Ł., Bobrek R. 2014. Extension of Goosander Mergus merganser distribution into the Carpathian Mountain range. Wildfowl 64:91-101.
Kajtoch Ł., Figarski T. 2013. Short-term revival of riverine bird assemblages after severe flood. Bird Study 60: 327-334.
Kajtoch Ł., Żmihorski M., Bonczar Z. 2012. Hazel Grouse occurrence in fragmented forests: habitat quantity and configuration is more important than quality. European Journal of Forest Research 131: 1783–1795.
McDevitt A.D., Kajtoch Ł., Mazgajski T.D., Carden F.R., Coscia I., Osthoff C., Coombes R.ZH., Wilson F. 2011. The origins of great spotted woodpeckers (Dendrocopos major) colonizing Ireland revealed by mitochondrial DNA. Bird Study 58: 361–364.
Bylicka M., Kajtoch Ł., Figarski T. 2010. Habitat and landscape characteristics affecting the Ural Owl Strix uralensis occurrence in agro-forestry mosaic. Acta Ornithologica 45: 33-42.
